11 Ocak 2018

Kaybetmek


Ekşi Sözlük'te, "kırkının da kulpu kırık küp" adında şahane bir yazar var. Kendisinin birbiriyle bağlantılı iki yazısını paylaşmak istiyorum. (Mesaj yollanamadığı için izin alamadım.) Okunmasında büyük fayda olduğunu düşündüğüm bu yazıların internet okyanusunda kaybolmasını istemediğim için bloga aktarmak istedim.

Her iki yazıda da ince göndermelere, rintmeşrep tavrına ve Türkçenin güzel kullanımına dikkatinizi çekmek isterim.

Birinci yazı 2011 tarihli Rotring başlığına yazılmış:

(On altı seneden sonra eşyaya methiye beyanındadır.) Ömrümün yarısının şahidi siyah, kurşun kalem. Kardeşimin hediyesi olması dışında alelâdeydi tanışıklığımız, bu kadar uzun bir ahbaplık yapacağımızı kestirmemiştim. liseyi onunla bitirdim. öss ve öys'ye onunla girdim. 7 yıllık lisans hayatım, 4 senelik yüksek lisans yılları onunla noktalandı. gittiğim kurslar, okuduğum kitaplar, altı çizili satırlar, ilk kalem tecrübelerimde onun izi vardı. Birkaç kez kayboldu, sonra buldum. Yıllanan her nesne gibi zamanla kimseye ödünç vermez oldum, hatta kaybederim endişesiyle sadece evde kullanmaya başladım. kırmızı şeridi silineli çok oldu, ucundaki metal kısmın rengi bakırlaştı, çokça tutukluk yapıyor.**. Her şey yerli yerinde diyor Tanpınar, öylece bıraktığı gibi bulabilmenin huzuruyla. Kalem belki her şeyden çok bu hülasanın içinde.
*Sonradan gelen akıl: (bkz: ince Rotring)*


İkinci yazı ise çok yeni ve kaybetmek başlığına konmuş:

Her şeyin bolca bulunmadığı bir devrin çocuğu olarak kaybetmek lükstü bizim için. Kardeşlerimle okul hayatımız boyunca kaybettiğimiz kalem, silgi, kalemtıraş gibi nesnelerin sayısının toplamı, bir elin parmaklarını anca bulurdu bu yüzden. kaybetmek, ya dikkatsizlik ya hovardalık yahut malına sahip çıkmamakla eşdeğerdi ailelerin gözünde. Sade kaybetmek değil, bir çanta, giysi veya ayakkabı ancak kullanılamayacak hâle gelirse, yenisiyle değiştirilirdi. Tabii bunun görece ne kadar kısa sürede o hâle geldiği de bir akşam paparasının konusu olabilirdi.
Ekmeğin, tüpün karneye bağlandığı zamanları bilen ebeveynlerde (sadece yoksullar değil orta hallilerin büyük kısmında) bu tutumluluk bir itiyat hâlini almıştı, onlardan da çocuklarına geçti. Nesneye hoyrat davranmama alışkanlığını edindiren bu tutumu pek de suçlayamıyorum bugünden baktığımda. Nesneye böyle davranmayı öğrenen, canlıya da benzer bir ihtimamla yaklaşmayı öğrenebilir düşüncesindeyim.
Öte yandan bu durumun bir tehlikesi de vardır: Zamanla sahip olunan eşyaya (şeylere) yani gelip-geçici olana bağlanmak. Bir sufi bir yerde üç günden fazla durmazmış, o yere bağlanır diye. Onun gibi. "Bu şeyin hiç kullanmasam da burada durmasına alışkınım, o halde burada durmalı". Kullanım değeri olmasa da nesneleri biriktirmek, bu nesnelere adeta çeşitli dönemlerin hafızasını yüklemektir aslında.
Geçen gün 9 yaşındaki yeğenim geldi, silgisini kaybetmiş. 5 tane varmış ve hepsini teker teker kaybettiği için onda hiç kalmamış, dersini yapacakmış, benimkini alabilir miymiş. Bendeki silgiyi ne zaman aldığımı hatırlamıyorum, ama yüksek lisanstayken kullandığımı biliyorum, demek ki en az on iki yıllık. Verirsem kaybedeceğini adım gibi biliyorum. Eski bir nesne olduğunu ve kaybetmemesini tembih ederek silgiyi verdim. "Bir silgi için amma tatava yaptın" diyen arkadaşlara tam bu noktada selam ediyorum, mevzu bu değil sevgili arkadaşlar. Yeğenim aradan geçen iki gün içinde tam da beklediğim gibi, silgiyi kaybetmiş ve özür dilemeye geldi. "Canın sağolsun, senden kıymetli değil canım" dedim. Bunu içim son derece rahat dediğim için mutlu oldum. Mevzu bu olabilir.

5 yorum:

  1. Rotring kalemler ne meşhurdu bizim zamanımızda, benim de kullanmışlığım vardır. Mal-mülk değeri bilmek bizim zamanlar için adeta kemikleşmiş bir davranış biçimiydi. Aldığını özenle korumak geri vermek. Şimdiki zamanın bu tavrına ise o kadar da kötü bakmıyorum. Zira 30-40 senelik eşyaları(!) halen taşıyor (biriktiriyor) olmak aslında kocaman yükler taşımaktan başka bir şey değil. Her şey zamanında göre değerlendiriliyor galiba. Elinize sağlık.
    (Takipteyim, bana da beklerim.)

    YanıtlaSil
  2. Bu yazıyı okuyunca Hiç unutmadığım bir anım geldi ilkokula yeni başlamıştım silgimi kaybettim daha ilk kaybediş annem yok bu böyle olmayacak deyip ortası delikli yeni silgime bir ip takıp boynuma asmıştı tıpkı askerde boyna takılan künye gibiydi.Her ne olursa olsun ulaşmak zor ve değerliydi o yüzden onunla geçen zaman uzundu ve bu uzun süre insanda bir bağ doğuruyor.Dikkat ederseniz iyi koleksiyonerler çoğunlukla o dönemin insanlarından çıkar.sevgiyle kalınız

    YanıtlaSil
  3. Eşya ile bir bağlantı oluşması. Kullansakta kulanmasakta bağlılık oluşuyor, saatlerimi kullanıyorum ama her biri ayrı özel, kalemlerimin hepsini kullanmıyorum ama çoğu zaman ceketimde taşıyorum, faydalı oldukları da oluyor. Cüzdan, eski deri ayakkabım, aslında bağlılık eskiye olan özlemden kaynaklanıyor, o eşyalarda eskiyi görüyor, anıyoruz. Bu kalemi ilk atandığım yerde almıştım, bu saati şurada takmıştım.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aslında bütün bu bağlar bir hayat tarzını işaret ediyor. Dünyaya bakışımızı da anlatıyor.

      Sil
  4. Okul zamanlarında kalem ve silgilere hayranlığım vardı.Bir silgiyi yıl boyunca kaybetmediğim zaman büyük haz duyardım.Şimdilerde ise kalem silginin değeri yok. üstelik öğrenciler için gereksiz bu nedenledir bu kaybetmeler. Hoyratça tüketiyoruz.

    YanıtlaSil